Αθανάσιος Αλεξανδρίδης
Ας ξεκινήσω µε µια δήλωση: όλα τα φαινόµενα είναι ψυχοσωµατικά. Αυτό δεν προκύπτει από κάποια µονιστική δογµατική θέση (monisme). Θεωρώ ότι ο δυϊσµός (dualisme) ως επινόηση του διαχωρισµού του σώµατος και της ψυχής, αποτελεί µέγιστο βήµα στην πορεία της ανθρωπότητας. Δηµιουργήθηκε µε την έξοδό της από την ανιµιστική αντίληψη κατά την οποία όλα τα φαινόµενα του σώµατος και της ψυχής προέρχονταν από τη δράση κάποιου θεού ή δαίµονος. Το τέχνασµα του δυϊσµού αποτελεί την έδρα της αυτονόµησης, του αυτοπροσδιορισµού του ατόµου. Ο νους δεν ελέγχεται πλέον από τους άνωθεν θεούς, και φυσικά δεν υπάρχει η ωριµότητα για να διατυπωθεί το ότι µπορεί να ελέγχεται από το κάτωθεν σώµα. Τη στιγµή αυτή, που οι ιστορικοί αποκαλούν και «γένεση του πνεύµατος», την τοποθετούν, τουλάχιστον για τη Δυτική σκέψη, στα οµηρικά χρόνια. Έκτοτε ο δυισµός «καλά κρατεί» µέχρι την άφιξη του Φρόυντ και την επικύρωση των απόψεών του από τους ψυχοσωµατιστές, µε την οριστική θα έλεγα επιστροφή του µονισµού, τουλάχιστον για την επιστηµονική κοινότητα.