Συζήτηση της ομιλίας του Β. Δημόπουλου
Θα ήθελα καταρχάς να ευχαριστήσω την οργανωτική επιτροπή του Μετασυµποσίου για τη σηµερινή εκδήλωση και βεβαίως τον κύριο Δηµόπουλο για την τιµητική πρόσκληση που µου απηύθυνε να σχολιάσω το κείµενο της οµιλίας που µας παρουσίασε στο Συµπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωµατικής Εταιρείας. Στο κείµενό του αυτό, ο κ. Δηµόπουλος είχε το θάρρος να καταπιαστεί µε ένα ιδιαίτερα δύσκολο θέµα, εκείνο του σωµατικού πόνου, ένα ερώτηµα που νοµίζω ότι παραµένει πάντοτε ανοικτό και επίκαιρο εντός του ψυχαναλυτικού λόγου συνολικά, αλλά κι ένα ζήτηµα που συχνά νοµίζω µας φέρνει σε µια θέση αµηχανίας. Μια αµηχανία που έχω την εντύπωση ότι αρχικά µπορεί κανείς, έως έναν βαθµό, να συναντήσει και στον ίδιο τον Freud. Κι όµως το ζήτηµα του πόνου εν γένει βρίσκεται στο επίκεντρο της ψυχαναλυτικής έρευνας και µεθόδου από τη στιγµή της γέννησής της. Βεβαίως εδώ τίθεται το ερώτηµα του για ποιον πόνο πρόκειται: εκείνον του ψυχικού ή εκείνον του σωµατικού πεδίου; Ο κύριος Δηµόπουλος αναφέρει ότι ο πόνος είναι αδιάψευστος µάρτυρας της σωµατοψυχικής ενότητας κι αν µιλάµε για «σωµατικό» ή «ψυχικό» πόνο, το κάνουµε προκειµένου να δώσουµε ένα στίγµα αλλά, όπως τονίζει, κανένας σωµατικός πόνος «δεν µπορεί να γίνει κατανοητός εάν τη στιγµή του σωµατικού ερεθισµού δεν έχουµε ταυτόχρονα ψυχικό εκπρόσωπο». Εξάλλου, προς ενίσχυση των όσων λέει, θα υπενθυµίσω εδώ εκείνο που είχε επισηµάνει ο Φρόυντ το 1926, στο Αναστολή, σύµπτωµα και άγχος, ότι σε πολλές διαφορετικές γλώσσες διαθέτουµε µία λέξη για να περιγράψουµε τον πόνο (είτε τον σωµατικό είτε τον ψυχικό), κάτι που δεν µπορεί να είναι τυχαίο και καταδεικνύει τις στενές σχέσεις και γειτνιάσεις µεταξύ του λεγόµενου «σωµατικού» και του λεγόµενου «ψυχικού» πόνου.