-
Σχολιασμός από την Έλενα Κοσμά
Η παρουσία του René Roussillon ως κεντρικού οµιλητή στο 4ο Συµπόσιο Ψυχοσωµατικής θέτει, κατά την άποψη µου, εκ νέου το ερώτηµα των τοµών και των συσχετίσεων των επιστηµονικών πεδίων ψυχοσωµατικής και ψυχανάλυσης και αναδεικνύει την αναγκαιότητα, για την ψυχοσωµατική σκέψη και έρευνα, να ανανεώνει διαρκώς τη στενή και πολυεπίπεδη σχέση της µε την µητρική της ψυχαναλυτική σκέψη. Ο René Roussillon µας καλεί εξαρχής να σκεφθούµε µε όρους συνδέσεων και συσχετισµών. Στην αρχική του προσέγγιση του θέµατος της µνήµης του σώµατος, τονίζει την χρησιµότητα µιας ολιστικής θεώρησης του ευρέως αυτού πεδίου, η οποία εξετάζει τον άνθρωπο ως ον στο σύνολο των λειτουργιών του και τη µνήµη στις πολλαπλές διαστάσεις της.
-
Προλεκτικές τραυματικές εγγραφές: Θεραπευτική επεξεργασία
Αν η θεραπευτική δράση της Ψυχανάλυσης συνδέθηκε από τον ιδρυτή της µε την άρση της αµνησίας και την ανάκληση απωθηµένων βιωµάτων από την έκδηλη µνήµη, σήµερα το φώς που έριξαν οι Νευροεπιστήµονες που µελετούν την µνήµη, τονίζουν ότι µεγάλο µέρος αλλαγών που συντελούνται κατά την Αναλυτική διαδικασία, σχετίζονται µε πρώιµες εµπειρίες, εγγραφές, που δεν έχουν απωθηθεί, έχουν αποθηκευτεί στην άδηλη – διαδικαστική µνήµη και ότι οι αλλαγές που λαµβάνουν χώρα κατά την Ψυχαναλυτική διαδικασία αφορούν στη δυνατότητα να συµβολοποιηθούν και να διατυπωθούν µε λόγο αυτές οι πρώιµες, άδηλες και ασυνείδητες εγγραφές – δοµές του ασθενή, χάρη και µέσω της Μεταβίβασης και Αντιµεταβίβασης.
-
Τα πεπρωμένα της υποκειμενοποίησης
René Roussillon, Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, Σάββας Σαββόπουλος.
-
Κάποιες σκέψεις στην ψυχοσωματική οπτική
Νοµίζω ότι θα συµφωνήσετε όλοι αν αρχίσω λέγοντας στον φίλο R. Roussillon, πόσο απολαύσαµε όλοι την ζωντάνια και τον πλούτο της σκέψεως του. Θα ευχόµουνα να τον είχαµε συχνότερα στην Αθήνα, ανοίγοντας έτσι δυνατότητες για ανταλλαγή σκέψεων και εµπειρίας. Προσωπικά θα ήθελα σήµερα να θέσω προς συζήτησιν σε εκείνον και σε σας κάποια σηµεία που αφορούν την ψυχοσωµατική οπτική. Η οπτική αυτή νοµίζω απασχολεί όλους, γιατί έχει παρουσία σε κάθε ψυχαναλυτική εργασία. Αφορά τις συνδέσεις / αποσυνδέσεις, προσεγγίσεις / αποκλίσεις δύο τάξεων : της σωµατικής και της ψυχικής.
-
Ψυχική πρώτη ύλη
Kαλησπέρα, είναι για µένα πάντοτε µεγάλη ευχαρίστηση το ότι βρίσκοµαι ειδικά στην Αθήνα και ξαναβρίσκω τους πολυάριθµους Έλληνες φίλους µου. Από τότε που έρχοµαι εδώ έχω δηµιουργήσει φιλικές συναναστροφές, και ακόµη περισσότερο σταθερές φιλίες. Σε τέτοια ταξίδια συνάπτουµε σταθερές φιλίες. Ενώ γνωριζόµαστε ελάχιστα, υπάρχει κάτι που συµβαίνει και που είναι πολύ σηµαντικό. Ίσως υπάρχει µια επικοινωνία στο σωµατικό επίπεδο που λειτουργεί πέραν της λεκτικής επικοινωνίας. Βρίσκω πως το θέµα αυτό της µνήµης των σωµατικών εµπειριών είναι ένα θέµα απολύτως κεντρικό όχι µόνο για την ψυχοσωµατική, οπωσδήποτε για την ψυχοσωµατική, αλλά, νοµίζω, για όλη τη σύγχρονη ψυχανάλυση.
-
Απάντηση από την Άννα Ποταμιάνου
Ευχαριστώ την κυρία Μαράτου, τον κύριο Μπαζαρίδη και τους συναδέλφους που θέλησαν να επανέλθωµε σ’ αυτά που είχα πει στο 2ο Συµπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωµατικής Εταιρείας. Θα αναφερθώ πρώτα σε όσα ενδιαφέροντα έθεσε η κυρία Μαράτου. Όµως θα ήθελα προηγουµένως να θίξω ένα θέµα που µέ απασχόλησε ακούγοντας όσα ειπώθηκαν στην διάρκεια του Μετασυµποσίου. Το θέµα συναντά εξ’άλλου κάποιες παρατηρήσεις της κυρίας Μαράτου και του κυρίου Μπαζαρίδη.
-
Σχολιασμός από την Όλγα Μαράτου
Η αντιφώνηση της Άννας Ποταµιάνου στο 2ο Συµπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωµατικής Εταιρείας τον περασµένο Μάρτιο ήταν ήδη µια συζήτηση – σχολιασµός και οµιλιών – οι οποίες παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο των Ελληνικών συµποσίων, ήταν όµως κυρίως ένας εσωτερικός διάλογος που έχει η Ποταµιάνου µε τους ιδρυτές και συνεχιστές της Ψυχοσωµατικής Σχολής του Παρισιού, της οποίας είναι µέλος και στην οποία έχει ουσιαστικά συνεισφέρει εδώ και πολλά χρόνια. Θεωρούµε τιµή και προνόµιο που µας ζητήθηκε να συζητήσουµε αυτήν την οµιλία και θέλουµε να ευχαριστήσουµε τους οργανωτές του Μετασυµποσίου γι’ αυτή την πρόσκληση-πρόκληση.
-
Σχολιασμός από την Χριστίνα Μιχαλοπούλου
Όταν πρωτοάκουσα την παρουσίαση του κου Μπόµπου στο περσινό συµπόσιο η αίσθηση που µου δηµιούργησε ήταν ενός πολύ πυκνού κειµένου που πράγµατι αφορούσε µία «προσωπικότητα σε Αρχιπέλαγος» όπως εύστοχα σηµειώνει ο ίδιος. Σε αυτό το βαθµό και ίσως σε σχέση µε τη δική µου φαντασίωση και προσδοκία που έχτιζε αποδιοργανωτικές ασθένειες ως αντικείµενο παρουσίασης, καταστάσεις οξείες που διαγιγνώσκονται κατά τη διάρκεια µιας ανάλυσης – ένιωσα ότι ο εν λόγω ασθενής του κου Μπόµπου παλινδροµούσε µεν σωµατικά, δοµικά όµως παρέπεµπε σε µία ενεστώσα νεύρωση. Μία ενεστώσα νεύρωση που πιθανώς ενυπάρχει στον πυρήνα όλων µας – υπό τραυµατικές συνθήκες εκλύεται, εν δυνάµει παράγοντας µια σωµατοποίηση.
-
Σχολιασμός από την Μαρία Χατζηανδρέου
Καταρχήν, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Σ. Σαββόπουλο γι’ αυτό το πλούσιο και πυκνό κλινικά, θεωρητικά και ψυχικά υλικό που µας έχει καταθέσει µε τόση ειλικρίνεια και γενναιοδωρία. Θα προσπαθήσω να σκεφθώ, διατρέχοντας αναγκαστικά συµπυκνωµένα όλο αυτό το υλικό, το τι σηµατοδοτεί το ψυχικό πέρασµα αυτής της ασθενούς από την ασθένεια κατά κρίσεις, στην ασθένεια στο πλαίσιο προϊούσας αποδιοργάνωσης, µε επικέντρωση στην πορεία της µεταβίβασης και υποθέσεις για την αντιµεταβίβαση. Ο Σ. Σαββόπουλος µας δίνει αρχικά το περίγραµµα της συνάντησης και την αρχή της θεραπευτικής περιπέτειας µε την Α. Μας λέει δηλαδή ότι όταν πρωτοσυναντά την τριανταπεντάχρονη Α διαπιστώνει ότι πρόκειται για ένα αγοροκόριτσο µε ‘αµεταβόλιστη ένταση’ και βλέµµα που αγκιστρώνεται πάνω του αναζητώντας ένα ανακλιτικό αντικείµενο.
-
Σχολιασμός από την Σοφία Χασιλίδη
Αρχικά, θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες µου στον κ. Σ. Σαββόπουλο για την πρόταση και την εµπιστοσύνη του να σχολιάσω και να σκεφθώ µε αφορµή το κείµενό του «Ασθένεια κατά κρίσεις και ασθένεια στο πλαίσιο προϊούσας αποδιοργάνωσης», ένα κείµενο τόσο συµπυκνωµένο, εξαιρετικά αναλυτικά δουλεµένο, θεωρητικά και κλινικά, που γεννά πολλά ερωτήµατα και αναζητήσεις. Για να µπορέσει ο αναγνώστης να παρακολουθήσει τη σκέψη που θα κατατεθεί, παραθέτω κάποια σηµεία από το κείµενο του κου Σαββόπουλου, όπου αναφέρεται το κεντρικό σηµείο της προβληµατικής της κας Α.